SAFRA KESESİ NEDİR? Safra
kesesi karaciğer alt yüzüne yapışık armut şeklinde bir organdır. Tam
dolduğu zaman 50 ml safra alır. Karaciğerden salgılanan safra
kanallardan geçerek safra kesesine gelir ve burada konsantre edilir ve
bekler. Yemek yendiği zaman safrakesesi kasılır ve konsantre safra ince
barsağa akar ve yemeklerin sindirilmesine yardım eder.
TAŞ NASIL OLUŞUR? Safra
kesesi taşları Kolestrol ve Pigment taşları olarak ikiye ayrılır.
Kolestrol taşları mekanizması tam belli olmayan bir nedenle kolestrolun
safra kesesi içine çökmesi nedeni ile oluşurlar. Pigment taşları koyu
renkli taşlardır ve genelde siroz, safra yolları tıkanıklığı, kan yıkımı
olan hastalıklarda görülür.
BESLENME, CİNSİYET, YAŞ, KALITIM GİBİ ETKENLERİN ROLÜ VAR MI? Safra
kesesi taşları bayanlarda erkeklerden 4 misli daha fazla görülür. 40
yaş üzerindeki her 8 bayandan birinde safra kesesi taşı görülür. Beyaz
tenli ve kilolu bayanlarda görülme sıklığı daha fazladır.
TAŞIN VUCUDA ZARARI NEDİR? NELERE YOL AÇABİLİR? Çalışmalar
göstermektedir ki; taş hastalığı olanların %85'inde komplikasyon
dediğimiz ve sonuçları gerçekten üzücü olan yan etkiler görülür. Taşlı
safra kesesinin iltihabı sonucu kesenin delinmesi ile safra ve cerahatin
karın boşluğuna dökülmesi ameliyat edilmediği taktirde ölümle
sonuçlanan bir durumdur. Yine küçük taşların ana safra kanalına
kaçmaları ve bu kanalın kalem ucu kadar olan alt ucunu tıkamaları sonucu
oluşan tıkanma sarılığı veya cerrahi sarılık acil tedavi edilmediği
takdirde ölümle sonuçlanabilen bir diğer durumdur. Yine safra
kesesindeki küçük taşların ana safra kanalının alt ucunda pankreas
bezine ait kanalı tıkamaları sonucu oluşan pankreatit de tedavi
edilmediğinde %50 ölümle sonuçlanır.
Bir
başka önemli husus da safra kesesi kanserleridir. Bu kanserlerde %95
oranında kesede taş mevcuttur. Buda safra kesesi kanserleri ile safra
kesesi taşları arasında çok sıkı bir ilişkinin var olduğunu
göstermektedir.
SAFRA KESESİ TAŞLARININ BELİRTİLERİ: Bu
hastalarda her hangi bir hastalığa özel olmayan; karın ağrıları,
hazımsızlık, şişkinlik, ekşime, yanma gibi sindirim sistemine ait
yakınmalar olur.
Bazen
hastalarda omuz ve sırt ağrıları uzun yıllar romatizma zannedilerek
tedavi edilir. Eskiler buna safra kesesi romatizması derlerdi. Doğrusu
hiçde haksız değillerdi. Geçmişte olduğu gibi günümüzde de çok sık
rastlanan bir yanılgı safra kesesi hastalarının kalp hastalığı
varmışçasına değerlendirilip tedavi edilmeleridir. Burada gerçekten
mevcut olan safra kesesi ile kalp koronerleri arasındaki refleks cevap
kese hastalığının kalp hastalığı bulguları ile ortaya çıkmasına yol
açar. Bunlardaki göğüs ağrıları, sıkıntı, hatta elektrokardiografideki
bozukluklar enfarktüs zannedilir. Bunlara uzun yıllar kalp ile ilgili
tetkik ve tedaviler uygulanır, oysa safra kesesi kalbi denilen bu
sıkıntılar safra kesesinin çıkartılması ile son bulur.
İLAÇLA TEDAVİSİ MÜMKÜNMÜ? Hayır,
safra kesesi taşlarının ilaç tedavisi yok. Tek tedavi ameliyattır.
Günümüzde safra kesesi ameliyatı kapalı (laparoskopik) olarak
yapılmaktadır. Ortalama 30 dakikada ameliyat bitiyor ve hasta 2 gece
hastanede kalıyor. Hastanın karnında kesi olmadığı için ameliyat sonrası
ağrı ve sızı olmuyor ve hemen normal hayatına başlayabiliyor.
AMELİYATIN ALTERNATİFİ VAR MI? Alternatif yok. Ameliyat olmak şarttır.
AMELİYAT EDİLMEDİĞİ TAKDİRDE SONUÇLARI NELERDİR? ÖLÜM NEDENİ OLURMU? Taşlı
safra keseleri ameliyat edilmediği takdirde tıkanıp , şişebilir ve
delinebilir. Tıkanma sarılığı ve buna bağlı karaciğerin bozulmasına
neden olabilir. Uzun süre safra kesesinde taş olan hastalarda safra
kesesinde kanser gelişme riski vardır, bu saydığımız komplikasyonların
hepsi olüm nedeni olabilir. En çok korkulan komplikasyon, taşın safra
kesesinden safra yoluna düşerek pankreasın ağzını tıkaması ve
pankreatite neden olmasıdır ve ölüm riski çok fazladır.